Meedoen in een inclusieve samenleving
Leren in en van de maatschappij
Maatschappelijke diensttijd: daar doen veel leerlingen van Aloysiusscholen voor voortgezet speciaal onderwijs aan mee. Lees meer over de praktijkervaringen van leerlingen, leerkrachten en talentcoaches van De Ortolaan Heibloem, De Korenaer Deurne, Aventurijn in Nijmegen en Scholengemeenschap Harreveld.
Maatschappelijke diensttijd: waarom?
1. iets doen voor een ander en/of de samenleving: dat maakt je ook een ‘goede burger’
2. talentontwikkeling: ontdekken wie je bent en waar je goed in bent, kan je helpen om passende vervolgstappen te zetten
3. betekenisvolle ontmoetingen: buiten je eigen ‘bubbel’ en leefwereld nieuwe mensen ontmoeten is verrijkend
Voor maatschappelijke diensttijd in het voortgezet speciaal onderwijs (vso) geldt daarnaast:
4. meer maatschappelijke participatie voor jongeren – en daarmee meer sociale samenhang
5. minder uitval van jongeren na het voortgezet speciaal onderwijs
6. bijdragen aan een positiever beeld van (jongeren in) het voortgezet speciaal onderwijs
MDT in het vso: hoe werkt het?
- Talentcoaches gaan in gesprek met leerlingen in het derde of vierde leerjaar over hun interesses: welke stage zou bij ze passen, waar gaat hun hart sneller van kloppen? Voor wie zouden zij iets willen betekenen?
- MDT-coördinatoren gaan op zoek naar een goede match tussen de wensen van een leerling en een passende stageplek (MDT-projecten) waar leerlingen iets kunnen doen voor een ander.
- Talentcoaches gaan mee op stage, zodat de ontvangende stageorganisatie goed ondersteund wordt.
Lees op de website van Sectorraad Gespecialiseerd Onderwijs meer over MDT in het voortgezet speciaal onderwijs.
“Leerlingen zetten stappen buiten hun comfortzone”
“Voor leerlingen die nog niet toe zijn aan hun volgende fase op weg naar duurzame arbeidstoeleiding, kan maatschappelijke diensttijd (MDT) heel goed zijn”, vindt vakleerkracht en stagecoördinator Nick Wijnhoven van De Ortolaan Heibloem.
“Wij zijn in 2024 gestart met tien leerlingen uit het tweede leerjaar van het vmbo en zes hebben het traject afgemaakt. Na gesprekken met de talentcoach is een groepje op stage gegaan bij de voetbalschool Helmond. Andere leerlingen gingen naar een woonzorgcentrum en hebben spelletjes gedaan met bewoners. Dat vonden ze superleuk.”
“Bij dit MDT-traject kregen leerlingen ook een training en leerden hoe je jezelf presenteert en hoe je solliciteert. Echt supergaaf!” Om de opgedane leerervaringen ook zichtbaar te maken, maakte De Ortolaan Heibloem een koppeling met het digitale portfolio Cozima, waarin leerlingen vastleggen wat ze hebben geleerd en kennen en kunnen.
De stages leverden ook wel een uitdaging op, want zelfstandig reizen met het openbaar vervoer vinden veel leerlingen lastig. Tegelijkertijd: dat is dan ook wel een leerzame ervaring. “We willen ze juist ook stappen laten zetten buiten hun comfortzone.”
De school wil zeker door met MDT. Nick ziet komende tijd ook best mogelijkheden voor eerstejaarsleerlingen en jongeren in de theoretische leerroute, die iets extra’s kunnen gebruiken om vaker de deur uit te komen. “Wel zou het voor ons goed zijn om ook MDT-projecten in de regio te zoeken. Dat zou de stap om mee te doen, kleiner maken.”
Aventurijn doet mee aan drie trajecten maatschappelijke diensttijd
Adjunct-directeur Ronald Wester van Aventurijn in Nijmegen is regisseur van de verschillende projecten maatschappelijke diensttijd (MDT) waaraan de school meedoet. “Mensen buiten school ontmoeten, talentontwikkeling, iets doen voor een ander: dat sluit allemaal naadloos aan op ons unitonderwijs.”
Ronald: “Voor leerlingen die toe zijn aan iets extra’s, maar die gezien hun leeftijd nog niet naar het mbo kunnen, kan MDT echt een uitkomst zijn. Maar ook voor jongeren die nadenken over hun opleidingskeuze, of die een extra duwtje in de rug nodig hebben om buiten school uit hun comfortzone te stappen bijvoorbeeld.”
Community Champions bij N.E.C.
De Nijmeegse voetbalclub N.E.C. organiseert Community Champions en daar doet Aventurijn met reguliere school Het Rijks aan mee. “Dat alleen is al mooi voor verbinding, omdat onze leerlingen en die van het regulier voortgezet onderwijs elkaar ontmoeten”, vindt Ronald.
De leerlingen volgen in de uitdagende omgeving van N.E.C. zestien weken een traject vol workshops, trainingen en praktische projecten, gericht op persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling. “Leerlingen vinden het alleen al geweldig om het embleem van N.E.C. op hun kleding te hebben als ze op stage gaan.” Aventurijn verbindt de stage aan het profiel Dienstverlening en Producten in het vmbo, waardoor leerlingen ook examenonderdelen kunnen afvinken.”
Samenwerking Radboud Universiteit
Het tweede traject organiseert de school samen met de organisatie Verschilmakers en Radboud Universiteit. “Onze leerlingen worden gekoppeld aan studenten van de universiteit die een tussenjaar hebben en zich oriënteren op wat ze willen gaan studeren. De jongeren gaan samen koken en sporten bijvoorbeeld. Persoonlijke ontwikkeling en iets doen voor een ander staan centraal.
MDT in het vso
Traject nummer drie is MDT in het voortgezet speciaal onderwijs. Met hun talentcoach gaan leerlingen een aantal weken een dag per week op stage. Ronald was onder de indruk van de reacties van leerlingen die met ouderen in een woonzorgcentrum in gesprek gingen.
“Vertelden ze mij na terugkomst op school dat ze het mooi vonden om verdiepende vragen te stellen!”, lacht hij. “Verdiepende vragen! Geweldig toch, dat ze weten wat die zijn en hoe je die stelt. En de ouderen konden niet wachten tot onze leerlingen weer langskwamen.”
Leren in en vanuit het N.E.C. stadion
Met Community Champions wil N.E.C. begrip, respect en samenwerking tussen verschillende gemeenschappen stimuleren, om zo bij te dragen aan een inclusieve en evenwichtige samenleving. De voetbalclub biedt workshops, buurtbijdragen, bedrijfsbezoeken en teambuildingsactiviteiten aan voor jongeren. En zorgt ook voor uitwisseling met vluchtelingen en jongeren met een migratieachtergrond.
Lotte en Justin van Aventurijn Nijmegen vonden deelname aan het programma zeker de moeite waard. “We kregen bij de start een vast contract, dat ging heel officieel allemaal”, vertelt Lotte.
“Ik vind de Formule 1 leuker dan voetbal”, zegt Justin eerlijk, “maar het was wel cool om in het stadion te kijken. Ik ben ook naar een wedstrijd gegaan. Dat was een mooie ervaring.”
Het ging in het programma ook om leren samenwerken”, legt Justin uit. “Wie de leider in de groep is, hoe je anderen kunt helpen, dat soort dingen. We zijn ook op bezoek geweest bij het Rijks en het Rijks bij ons en hebben een rondleiding gegeven.”
Op Lotte maakte de gastles die hoorde bij de MDT indruk. “Die gastspreker had best veel meegemaakt en hij vertelde over zijn leven. In Studio Aventurijn heb ik ook gewerkt aan promotiefilmpjes voor de maatschappelijke stages.”
“De echte wereld motiveert om stappen vooruit te zetten”
“Ik mocht pionnen en goals klaarzetten”, vertelt Deshawn enthousiast. “En als we even tijd hadden, konden we een balletje trappen.” Verder hielp Deshawn ook bij trainingen aan kinderen en deed allerlei opdrachten. “Ik heb geleerd hoe je goed samenwerkt en communiceert”, legt hij vakkundig uit. “Mijn neef, met wie ik veel omga, was wel jaloers. Die had zo’n stage ook wel willen doen zei hij!”
Deshawn is goed bezig
Kevin van Dijk is de mentor van Deshawn. “De leerlingen hebben de lunch helemaal voorbereid”, wijst hij op het buffet. “Deshawn doet dat heel goed. Hij kan ook goed koken”, complimenteert hij. Toch leek het Kevin een goed idee dat Deshawn eens buiten de keuken en school ervaringen zou opdoen, om zich nog beter staande te leren houden in de groepsdynamiek van de klas bijvoorbeeld.
Leren buiten school
“Deshawn is nog speels voor zijn leeftijd en hij mag nog leren om wat beter voor zichzelf op te komen. Goed toch, dat hij nu zijn ervaring bij de Helmondse Voetbalschool zelf ook koppelt aan beter leren samenwerken? Ik merkte aan andere leerlingen ook dat leren in de ‘echte’ wereld hen stimuleert om stappen vooruit te zetten.”
“Gezelschap geven is fijn”
Kletsen met een bewoonster van 96, luisteren naar verhalen over de oorlog, samen wandelen, gewoon daar zíjn. Gwen vond dag één van haar stage bij woonzorgcentrum Den Es in Varsseveld geweldig.
Gwen zit in de tweede klas van Scholengemeenschap Harreveld en moet volgend jaar haar vakkenpakket kiezen. “De zorg lijkt me leuk”, vertelt ze. Dit liet ze ook weten aan talentcoach Patrick, die met Gwen in gesprek ging over welke stage haar nu écht tof zou lijken. Nu gaat ze met begeleiding van Patrick twaalf weken lang een dagdeel per week meedraaien in woonzorgcentrum Den Es.
“We gingen eerst even praten met Saskia, die daar werkt”, blikt Gwen terug op haar eerste stagedag. “Zij vertelde hoe het daar allemaal gaat, wat de regels zijn. We hebben ook vrijwilligers ontmoet, dat was ook fijn.” Daarna mocht Gwen meteen al aan de slag.
Fantastische verhalen
“Ik heb lang gepraat met een bewoonster”, vertelt ze. “Die vertelde fantastische verhalen over vroeger. Ze had het ook over de oorlog, best bijzonder.” Na het kletsen mocht Gwen de bewoonster naar de zangactiviteit brengen. “Ik vond het gewoon moeilijk om haar daar achter te laten!”
Gwen vond het zo leuk op de werkvloer dat ze best vaker op stage zou willen. Ze verheugt zich op meer kletsen en wandelen met bewoners. “Ze hebben er ook een duofiets, dus ik kan ook fietsen met een bewoner. En ik kan helpen bij de zwemmiddagen. Maar sowieso vind ik gezelschap geven al fijn.”
Op zoek naar de sprankel
Patrick van Til werkte eerder onder meer als ervaringsdeskundige in de jeugdzorg en begeleidt nu als talentcoach jongeren bij de invulling van hun maatschappelijke diensttijd.
“Ik ga in gesprek met jongeren op zoek naar die sprankel: wat lijkt ze nu écht leuk om te doen? Met hun ideeën gaan we op zoek naar stageplekken waar jongeren iets kunnen betekenen voor de maatschappij. Echt: als je dan ziet hoe jongeren opbloeien als ze aan de slag zijn, dat is echt geweldig!”
Patrick gaat altijd mee op stage. Dat ontlast het stagebedrijf, maar is vooral ook fijn voor jongeren zelf. “Ik ben hun aanspreekpunt en vertrouwenspersoon”, vertelt hij. “Dat werkt heel goed, ik merk dat jongeren veel met mij bespreken.”
Jongeren kunnen laten zien wat ze kunnen
Buiten dat Patrick zijn rol echt “fantastisch mooi vindt”, is maatschappelijke diensttijd ook van waarde voor het imago van jongeren in de jeugdzorg, denkt hij. “Deze jongeren krijgen niet altijd makkelijk een kans. Tijdens zo’n stage kunnen zij laten zien wat ze kunnen.”